Kahramanmaraş’ta doğdum. Ankara Atatürk Anadolu Lisesi’nde (1976-1983) ve Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde (1983-1989) eğitim aldım. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı’nda uzmanlık eğitimimi yaptım (1989-1994). Uzmanlık eğitimim sırasında Milli Eğitim Bakanlığı bursuyla Amsterdam Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji Anabilim Dalı’nda misafir araştırma görevlisi olarak çalıştım (1991-1992). Daha sonra Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı’nda Farmakoloji doktorası yaptım (1994-2000). Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı’nda 2000 yılında yardımcı doçent, 2002 yılında doçent, 2007 yılında Profesör ünvanı aldım ve halen profesör olarak görevime devam etmekteyim.
Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği (TARD) Obstetrik Anestezisi Komitesi Başkanıyım (2016-2020) ve Obstetrik Anestezi Eğitim Kursu Koordinatör Yardımcısıyım (2015-2019).
‘Obstetric Anesthesia for Co-morbid Conditions’ kitabının editörüyüm (Springer Publishing AG, 2018). ‘Doğumda Analjezi/Sezaryende Anestezi’ kitabının yardımcı editörüyüm (Medyay Yayınevi, 2019). www.painfreebirthing.com adlı websitesini Türkçeye çevirdim. ‘Easy Labor’ kitabı (İlke Yayınevi, 2008)” ile ‘Textbook of Clinical Anesthesia’ (Nobel Tıp, 2012)” adlı kitapların çeviri editörüyüm. Tübitak’ın Turkish Journal of Medical Sciences adlı Dergisi’nde 2010 yılından beri yardımcı editörüm ve 2017 yılından beri de Türk Anestezi ve Reanimasyon Dergisi’nin Obstetrik Anestezi Bölüm Editörüyüm.
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Probleme Dayalı Öğrenme ve Akılcı Farmakoterapi stajında Eğitim Yönlendiricisiyim. Gazi Tıp Fakültesi Eğitiminin Akreditasyonu ve Avrupa Anesteziyoloji Eğitiminin Akreditasyonunda görevliyim. Avrupa Anesteziyoloji Derneği ile Türk Anesteziyoloji Derneği Çevrimiçi Sınavlarının Koordinatörüyüm.
Günümüzde, travay-doğum ağrısı için anne adaylarına bir takım ağrı giderme seçenekleri sunulmaktadır. Travay-doğum ağrısının yönetiminde başlıca epidural blok veya vücuda enjeksiyon yoluyla ağrı kesicilerin uygulandığı sistemik/ parenteral uygulama yöntemleri mevcuttur.
Ulusal ve Uluslararası Kadın Hastalıkları ve Doğum Dernekleri tarafından belirtildiği gibi ‘doğum eylemi nerdeyse başka hiçbir koşulda kabul edilemeyecek oranda ağrılı ve ancak bir doktorun gözetiminde gerçekleştirilen güvenli bir girişim’ olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle eğer herhangi tıbbi bir engel yoksa annenin isteği, doğum eylemi sırasında “ağrısız doğum” uygulamalarından biriyle ağrının giderilmesi için yeterli bir koşul olarak sayılmaktadır. Ağrısız doğum amacıyla sunulan farmakolojik yöntemler arasında epidural, travay-doğum eylemini en az baskılayan ve en etkin altın standart yöntem olarak kabul edilmektedir.
Travay-doğum sürecinde ortaya çıkan ağrılı uyaranların, epidural bölgede omurga içinde bloke edilerek beyine iletilmemesi sonucunda ağrı geçer. Epidural yöntemde ağrıyı ortadan kaldırmak için yaklaşık bel altı seviyesinde omurlar arasından epidural mesafeye yerleştirilen kateter aracılığıyla uzun etkili bir lokal anestezik (örneğin; bupivakain) ile yağda çözünen bir opioid (örneğin; fentanil) enjekte edilir. Bu ilaçlar, rahim ve rahim ağzından kalkan ağrıyı omurgada yer alan omurilik aracılığıyla beyine taşıyan sinirleri bloke ederler. Böylece o bölge uyuşur. Rahim kasılmaları sırasında gebe ağrı duymaz ve daha rahat bir travay süreci geçirir. Etkin ve başarılı bir epidural analjezide amaç, bacaklarınızı hareket ettirebilmenizi ya da travay sırasında ıkınabilmenizi engellemeden doğumu gerçekleştirmenizi sağlamaktır. Hatta travay sırasında ayağa kalkıp yürümenize olanak veren ilaç protokolleri ile yapılan “yürüyen epidural” olarak bilinen bir teknik söz konusudur. Ancak ayağa kalkıp doğumhane içinde dolaşmak için yeterince gücünüz olsa da birçok hastanede epidural kateter takıldıktan sonra güvenliğiniz nedeniyle buna izin verilmeyebilir.
Epidural kateterden uygulanan ilaçlarla ağrı tam olarak giderilmesine rağmen plasenta yoluyla lokal anestezikler çok az veya ihmal edilebilir miktarda fetusa geçer. Opioidler ise plasentayı geçerek fetal dolaşıma katılınca, fetal kalp hızı hafif değişebilir fakat bu kalp hızı değişikliğine bağlı bilinen ciddi bir etki yoktur. Bebeğin anneye göre daha yavaş olmakla beraber bu ilaçları yıkma kabiliyeti vardır. Ancak anneye verilen bu ilaçların bebeği olumsuz etkilemesi beklenmez. Bebekte anneye verilen ilaçların etkisini görme şansı, doğumun zamanına göre ilaçların verilmesine bağlı değişir. Bebeğin ilaçları yıkmak için yeterli zamanı varsa çok az etki görülür. Pek çok doktor anneye verilen opioidler dahil önerilen dozlarda verilen ilaçların bebek açısından güvenli olduğunu düşünmektedir.
Takipli olduğunuz hastaneye veya doğum kliniğine normal doğumunuzun beklendiği tarihte doğurmak için başvurduğunuzda travay-doğum eyleminizin başlayıp başlamadığı ve rahim ağzınızın açıklığı kadın doğum doktorunuz tarafından kontrol edilir. Eğer ağrısız doğum isteminiz var ve yapılmasında tıbbi bir engel yoksa daha önce bilgilendirilmiş bile olsanız epidurali yapacak anesteziyolog tarafından kısaca tekrar bilgi verilerek öncelikle aydınlatılmış yazılı onamınız alınır (resim 1). Daha sonra damar yolunuz açılarak sıvı takılır ve artık aç kalmanız istenir. Bu arada kolunuza takılan tansiyon aleti manşonuyla kan basıncınız ve parmağınıza takılan prob ile de oksijen satürasyonunuz monitörize edilerek takip edilmeye başlanır. Ayrıca kadın doğum doktorları tüm travay-doğum süresince fetal kalp hızı ve rahim kasılmalarınızı da kardiyotakografla sürekli takip ederler. Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği tarafından 9 haftada bir düzenlenen gebeleri ağrısız doğum hakkında bilgilendirme amaçlı sunum eşliğinde kitapçıklar dağıtılarak interaktif eğitim toplantıları yapılmaktadır (resim 1). Kliniğimizde epidural kateter takılması için genellikle oturur pozisyonda bel seviyesinde orta hattan cilt bölgesinin dezenfeksiyonu ve girişim bölgesinin steril örtüyle hazırlanmasından sonra cilt-cilt altının lokal anestezik ile uyuşturulması sırasıyla başlanır (resim 1). Gebeye oturduğu yerde öne doğru eğilerek çenesini boynuna ve belini dışarı çıkarması adeta anne karnında cenin pozisyonunu alması tarif edilir. Bu pozisyonda uyuşturulmuş yerden epidural iğnesiyle girilerek kateter epidural aralığa yerleştirilerek epidural iğnesi çıkarılır ve sadece epidural-kateter sırtınıza sıkıca bantla tespit edilir. Sırtüstü yatırılır yatırılmaz gerekli testler yapılarak epidural kateterinizden lokal anestezik ve opioid içeren ilaç solüsyonu uygulanır. Epiduralden önce 0 ile 10 arasında skorla (0: hiç ağrı yok, 10: dayanılmaz en şiddetli ağrı) belirlemiş olduğunuz doğum sancılarınızın şiddetini gösteren ağrı skorunuzun yaklaşık 20 dk içinde sıfıra kadar ineceği ve travayın ilerlemesiyle zaman içinde artacağı ancak ağrı skorunuzun 0 ile 3 arasında kabul edilebilir olduğu bilgisi verilir. Böylece gebenin epidural katetere bağlanan ayarlı bir pompa aracılığıyla ağrısını düğmeye basarak alacağı ilaçlarla kontrol edeceği söylenir. Bazen de pompa olmadan yine ağrı gereksinimine göre belirlenerek kateterden manuel olarak ilaç verilebilir. Gebeye bu süreçte pelvis taban kaslarında bir miktar güçsüzlük olsa da rahim ağzı tam açılmış (10 cm) olup, doğum için ıkınmalar başlatıldığında sancılarla senkronize komutla istemli ıkınma da bir sorun olmayacağı belirtilir. Travay ne kadar uzun sürse de kateterden ağrı kesici ilaç uygulaması devam edilir. Vajinal doğum gerçekleştikten ve anne yatağına alındıktan sonra epidural kateter çekilebilir. Ancak travay ilerlemez ve sezaryenle doğum kararı alınırsa da ağrısız doğum için takılmış olan bu kateter sezaryen anestezisi için de rahatlıkla kullanılabilir. Bu durumda epidural kateterden, sezaryen sonrası ağrının kontrolünde de efektif olarak faydalanılmaya devam edilir.
Başlıca kanama-pıhtılaşma bozukluğu (koagülopati) veya geçirilmiş bel-sırt cerrahisi gibi epidural yapılmasının mümkün olmadığı durumlarda veya kesinlikle epidural istemeyen gebelere yapılmaz. Epidural yapılamayan ancak yine de travay-doğum ağrısının giderilmesi istemi olan gebelere, damar veya kas içine ağrı kesici ilaçların sistemik/parenteral uygulanması önerilebilmektedir.
Damar içine (intravenöz) ya da kas içine (intramüsküler) verilen ilaçlarla, travay sırasında ağrının azaltılması ancak tamamen ortadan kaldırmadan kontrol edilmesi sistemik ilaç uygulaması olarak tanımlanır. Bu ilaçların uygulanması kararı, kadın doğum doktoru tarafından verilir ve hemşireler tarafından uygulanır. Bu amaçla kullanılan opioid (narkotik) grubu ağrı kesiciler, ağrı kontrolündeki en etkili ilaçlardır. Günümüze kadar bu grup ilaçlardan en çok meperidin, fentanil ve remifentanil kullanımı tercih edilmiştir. Genellikle tam bir ağrısızlık söz konusu olmasa da, ağrıyı körelterek doğum ağrısının dayanılır hale gelmesini sağlarlar. Standart yolla damar içine uygulamayla ağrı yeterli miktarda kontrol altına alınamazsa, anesteziyolog bu ilaçları yine damar içine hasta kontrollü bir infüzyon pompasıyla uygulayabilir. Ağrıyı kontrol etmek için basıldığında aktif hale gelen bir düğme ile ayarlanmış belli dozda ilaç vermeye programlanmış pompa devreye girer. Ancak bir ünitede yeterli monitör olanakları ile gebeyi birebir takip edecek bir hemşire varsa bu yöntemin güvenle uygulanması mümkündür. Aksi takdirde anne adaylarına önerilmez. Bu uygulamanın en önemli dezavantajları arasında sersemlik ve uyku hali, solunumun yüzeyelleşmesi yanında bulantı-kusma, kaşıntı, kabızlık ve idrarın birikmesi vardır. Emzirmede başlangıçta bir miktar gecikme veya zorluk yaşanabilir. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji Anabilim Dalı’nın özelleşmiş ağrısız doğum ekibi olarak başta epidural olmak üzere rejyonal analjezi/anestezi tekniklerini güvenli bir seçenek olarak anne adaylarımıza sunmaya çalışmaktayız. Ayrıca ağrısız doğum ve sezaryen anestezisi hakkında tüm bilmek istediklerinizi öğrenebilmeniz amacıyla anne adaylarına yönelik hazırlanmış olan http:// www.painfreebirthing.com/turkishindex.htm web sitesinde daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. Ancak doğumunuzu planlamadan önce kontrolünde olduğunuz kadın doğum ve anestezi ekibiyle görüşüp, sorularınıza yanıt bulmanızda yarar vardır. Sizleri ağrısız doğum ve sezaryen anestezisi hakkında bilgilendirmeyi amaçladığımız bu yazının hepinize faydalı olmasını dileriz. Her gebe kadın doğumu kendince farklı yaşarsa da, doğum öncesinde ve sırasında uyumlu olmak çok önemlidir. Böylesi hem sizin hem de bebeğiniz için yararlı olacaktır. Bu doğum yolculuğunda hepinize bol şans dileriz. www.berringunaydin.com
